Εναλλακτικές μορφές
Η Πάτμος, εκτός από τα Μνημεία της Ορθόδοξης Πίστης που αποτελούν πόλους έλξης του Θρησκευτικού τουρισμού, διαθέτει και άλλες μορφές, όπως: πολιτισμικό, γαστρονομικό, περιπατητικό και αλιευτικό - καταδυτικό.
Για τον περιπατητικό τουρισμό, έχουν χαρτογραφηθεί τα παλιά μονοπάτια και ο παρακάτω χάρτης θα σας βοηθήσει να γνωρίσετε το νησί μας με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο.
ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
H Πάτμος αποτελεί τον σπουδαιότερο θρησκευτικό προορισμό για εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη, ανεξαρτήτως Θρησκεύματος. Επειδή όμως παραδοσιακά οι πατινιώτισες νοικοκυρές μαγείρευαν εξαιρετικά, έχει αναπτύξει σημαντική γαστρονομία. Απολαύστε ντόπιες νοστιμιές και πάρτε μαζί σας δώρο σε φίλους!
Η εφημερίδα ΠΑΤΜΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ πρώτη διέγνωσε τη δύναμη της γαστρονομίας μας στην προσέλκυση τουριστών, γι αυτό από το 2006 οργανώνει το Φεστιβάλ Γεύσης και Παράδοσης μαζί με άλλους συλλόγους τττης Πάτμου και άλλων νησιών.
ΤΥΡΙΑ
«Η Πάτμος φημίζεται για τα υπέροχα τυριά που τα παράγουν ντόπιοι τυροκόμοι. Η Μυζήθρα (ξηρή μυζήθρα που τρίβουν στα μακαρόνια) και το «Καλαθωτό», ένα σκληρό τυρί από αιγοπρόβειο γάλα». Υπέροχη και μοναδική είναι η «Ξυνομυζήθρα» που ταιριάζει με τον ελληνικό καφέ και την γεύονται στα καφεδίσματα που γίνονται στα ξωκλήσια της Πάτμου».
Το τουλουμοτύρι, ένα μαλακό, κοκκώδες, πικάντικο και πιπεράτο κατσικίσιο τυρί που ωριμάζει μέσα σε αναποδογυρισμένο δέρμα κατσίκας (τουλούμι).
Στα σπίτια και στους φούρνους της Πάτμου φτιάχνουν την πατινιώτικη τυρόπιτα. Η τυρόπιτα γίνεται με τρία ή περισσότερα διαφορετικά τυριά, όσα τυριά περισσεύουν στο σπίτι, αυγά κ.ά. Η γέμιση που λέγεται μπατούδο πασπαλίζεται με κανέλα. Η πατινιώτικη τυρόπιττα αποτελεί ένα μοναδικό σνάκ και πρωινό με τον καφέ.
ΚΡΑΣΙΑ.
«Παραδοσιακά υπήρχαν αμπέλια στο νησί που παρήγαγαν το λευκό μοσχάτο κρασί Αλεξάνδρειας, το φωκιανό κρασί, μια ερυθρή ποικιλία, ελαφρώς γλυκιά που εξάγετο μέχρι και την Αίγυπτο . Τα πατητήρια για το μούστο βρίσκονταν μέσα στα σπίτια των γεωργών. Σήμερα παραμένουν μόνο μερικά αμπέλια για ιδιωτική κατανάλωση και κάποιοι νοσταλγοί της ακμής ξεκίνησαν την καλλιέργεια αμπελιών και την παραγωγή κρασιού.
Μπορείτε να επισκεφθείτε ΤΟ ΑΓΡΟΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΤΗΜΑ "ΠΑΤΟΙΝΟΣ" ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ είναι:
Το σχέδιο ανάπτυξης και επαναφοράς της αμπελοκαλλιέργειας στην Πάτμο και αναβίωση ς της ελληνικής αμπελουργίας
Ένας αμπελώνας 20 στρεμμάτων, το πατητήρι του και το οινοποιείο του,.
Παράγει δύο είδη κρασιών: το As;yrtiko λευκό και το Μαυροθήρυκο κόκκινο και 7000 φιάλες
ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Γλυκά, αρτοσκευάσματα, πεντανόστιμα φαγητά είναι κάποιες από τις παραδοσιακές γεύσεις της Πάτμου. «Τα πουγκιά τηγανητά με καρύδι και μέλι, τα αχλαδάκια ένα είδος αμυγδαλωτού, το δασόγαλο, ρόφημα από αμύγδαλα με ανθόνερο και άρτο που το πίνουν τη Μ. Παρασκευή είναι μερικά από τα πατμιακά πιάτα»: «Παραδοσιακό πιάτο είναι επίσης οι κολοκυθοανθοί γεμιστοί με ρύζι ψημένοι στην κατσαρόλα». «Στο γιορτινό τραπέζι συνηθίζεται κατσικάκι καπαμά», «με ντομάτα, χοντρές τηγανητές πατάτες και ξύλο κανέλας. Στους γάμους και στις γιορτές παραδοσιακά πιάτα είναι το γεμιστό κατσικάκι και το κατσικάκι καπαμά με χοντρά μακαρόνια και μπόλικο τριμμένο ντόπιο τυρί.. Παραδοσιακό αρτοσκεύασμα είναι τα σχοινόψωμο από τους καρπούς των σχοίνων, με ζάχαρη, κανέλα και αλάτι».
Εξαιρετικά γλυκά είναι τα πουγκιά τηγανητά ή φούρνου καθώς και τα ξεροτήγανα.
Κορυφαίο γλυκό οι σβίγκοι και ρόφημα το δασόγαλο.
Τα μονοπάτια
Η Πάτμος διαθέτει ένα σημαντικό δίκτυο μονοπατιών που με μόχθο και καλαισθησία διαμόρφωσαν μέσα στους αιώνες οι πρόγονοί μας. Περπατώντας στα μονοπάτια θυμόμαστε παλιούς δρόμους επικοινωνίας, αφού ο χρόνος, η αλλαγή στον τρόπο ζωής και η επιλογή νέων μέσων μεταφοράς, έφερε την εγκατάλειψη αλλά και την καταστροφή των παλιών μονοπατιών: πολλά από αυτά, δυστυχώς, ασφαλτοστρώθηκαν , ως εύκολη λύση για τα νέα οδικά δίκτυα.
Οι διαδρομές των μονοπατιών της Πάτμου είναι, στο σύνολό τους, ήπιες και μας αποκαλύπτουν τα εξαιρετικού κάλους τοπία της, τα μνημεία, τους αρχαίους χώρους, τα μοναστήρια, τα παλιά εξωκλήσια, τα «ασκηταριά, και τα «πυργάλια», την πλούσια χλωρίδα της, ιδιαίτερα την Άνοιξη, με τα κατάσπαρτα από αγριολούλουδα και μυριστικά μικρά λιβάδια, χωράφια και λόφους, τη μοναδική σε ομορφιά ακτογραμμή της.
Οι κύριες διαδρομές μονοπατιών του νησιού είναι:
1. Σκάλα - Χώρα - Σκάλα
2. Ο Απορθιανός δρόμος
3. Σκάλα - Αρχαιολογικός χώρος Καστελιού
4. Χώρα - Γροίκος - Καλικατσού - Διακόφτι
5. Χώρα - Κήποι - Ι. Μονή Ευαγγελισμού - Χώρα (Κυκλική διαδρομή)
6. Σταυρός - Ψιλή Άμμος - Σταυρός
7. Διακόφτι - Ελιά - Καμπαναριά
8. Χώρα - Προφήτης Ηλίας
9. Διακόφτι - Αλυκές - Πετρινόλη - Ψιλή Άμμος - Σταυρός
10. Χωριδάκια (Κάμπος) - Λεύκες - Μερσίνη.
11. Αγριολιβάδι - Καμίνι (Φωκιά) - Κάμπος - Ευαγγελίστρια.
12. Άγιος Δημήτρης (Βαγιά) - Ζαρροή - Λιβάδι των Καλογήρων.
13. Πάνω Κάμπος - Κερά Λεούσα - Άγιος Κήρυκος.
14. Χριστός - Άης Νικόλας Άβδελος – Μερσίνι
15. Βαγιά - Άγιος Δημήτριος - Ζαρροή - Απωλλού Γερανός - Λιβάδι
16. Ντεληποθητού - Λιγγίνου - Βαγιά (κυκλική διαδρομή)
Κατάδυση - Βιοποικιλότητα
Καταφύγιο Άγριας Ζωής Νησίδων Αρκιών – Πάτμου
Θεσμοθετήθηκε στις 16/09/2004/ (ΦΕΚ Νο. 1417/16.09.2004, περικλείει 14 νησιά και νησίδες, και χαρακτηρίζεται από εξαιρετική περιβαλλοντική σημασία. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει την περιοχή των νησιών: Αρκιοί, Μαράθι και των 10 γύρω νησίδων, καθώς και τις βραχονησίδες Άνυδρο και Πετροκάραβο.
Λειβάδια Ποσειδωνίας
Η βιοποικιλότητα της περιοχής γύρω από την Πάτμο είναι μοναδική και μπορεί κανείς να την απολαύσει με την κατάδυση στα πεντακάθαρα νεαρά της ή και απλά με σκάφος αναψυχής. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν επαγγελματίες για να σας βοηθήσουν σε αυτή τη θαλάσσια ξενάγιση.Υπάρχουν πλούσια Λιβάδια Ποσειδωνίας για τα οποία χρειάζεται σεβασμός από τα αγκυροβόλια.
Τα λιβάδια ποσειδωνίας, στη Μεσόγειο, είναι από τους αρχαιότερους θαλάσσιους οργανισμούς στη Γη (πάνω από 100.000 χρόνια). Τα θαλάσσια λιβάδια αποτελούν προστατευόμενα ενδιαιτήματα τα οποία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην παραγωγικότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων της Μεσογείου.
Κοραλλιογενείς ύφαλοι
Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι σχηματίζονται από κόκκινα φύκη, που ανήκουν στην οικογένεια Corallinaceae, τα οποία παράγουν ανθρακικό ασβέστιο που σχηματίζει τη βασική δομή του υφάλου. Απαντώνται σε περιοχές μεταξύ του Αιγαίου και της Δυτικής Μεσογείου, φτάνοντας σε βάθη ως 150 μέτρα. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι αποτελούν ίσως το πιο καλά κρυμμένο μυστικό της Μεσογείου.
Χαρακτηρίζεται από σημαντικούς πληθυσμούς της ιδιαίτερα απειλούμενης με εξαφάνιση μεσογειακής φώκιας, πληθυσμούς 4 ειδών δελφινιών και ενός είδους θαλάσσιας χελώνας, ενώ επίσης αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική μεταναστευτική δίοδος καθώς και περιοχή αναπαραγωγής για μεγάλο αριθμό προστατευόμενων ειδών πουλιών. Τα είδη φυτών που ήταν επί αιώνες κυρίαρχα στην περιοχή, είναι: η Βελανιδιά - Αριά (Quercus ilex), καθώς και άλλα είδη αυτοφυούς χλωρίδας που λόγω βόσκησης, διάβρωσης, ή άλλων παραγόντων έχουν εξαφανιστεί.